تأثیر تغییر اقلیم بر دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه به عنوان پهناورترین دریاچه داخلی کشور و دومین دریاچه شور جهان و قابل مقایسه با دریاچه شور امریکا در بسیاری از جهات، از مهمترین و با ارزشترین اکوسیستم های آبی ایران بوده و یکی از مناطق بین المللی ذخایر طبیعی کره زمین از سوی سازمان جهانی یونسکو شناخته شده است. پتانسیل آب و خاک مناسب در حوزه دریاچه ارومیه شرایطی را فراهم آورده است که در جهت حفظ، بهبود و بهره برداری بهینه از این منابع با ارزش، پروژه های آبی متعددی بر روی رودخانه های جاری در سطح حوزه مورد مطالعه قرار گیرد. بدیهی است طراحی و اجرای این پروژه ها بدون در نظر گرفتن اثرات مخرب زیست محیطی و اجتماعی آنها، مسایل و مشکلاتی را فراهم می سازد که پایداری این طرح ها را با خطر جدی مواجه ساخته و همچنین بر شاخص های کمی و کیفی آب دریاچه اثر گذار خواهد بود. به دلیل عواملی نظیر خشکسالی، مصرف بیش از اندازه منابع آب سطحی و زیرزمینی در حوزه دریاچه ارومیه و احداث لجام گسیخته مخازن و پمپاژ چاه ها، تراز دریاچه در طول سالهای اخیر کاهش چشمگیری داشته است. بی شک هر گونه کاهش در تراز یا مساحت دریاچه ها باعث اثرات منفی بر فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، کشاورزی و اکوسیستم منطقه می شود و عدم توجه به عوامل موثر در کاهش آن، خسارات جبران ناپذیری را به دنبال دارد. بنابراین، مطالعه تغییر اقلیم و تاثیر آن بر منابع آبی و مشخص کردن عوامل موثر در تغییرات تراز و سعی در کاهش و جبران این پیامدها برای این سیستم حوزه آبریز حساس ضروری است. در این تحقیق سعی شده است تأثیر طرح ها و مخازن به عنوان عامل انسانی و تغییراقلیم به عنوان عامل طبیعی اثر گذار در حوزه آبریز دریاچه ارومیه بر کاهش تراز آب دریاچه ارومیه در دوره زمانی 85-1345 مورد بررسی قرار گیرد. هدف از این تحقیق تعیین سهم مخازن احداث شده در حوزه آبریز و نیز سهم تغییرات اقلیمی بر نوسانات تراز سطح آب دریاچه ارومیه می باشد. برای این منظور، پس از آماده و بازسازی داده های هواشناسی و هیدرولوژی ایستگاه های حوزه در یک دوره پایه آماری 85-1345 و بررسی روند تغییرات پارامترهای اقلیمی و هیدرولوژی حوزه آبریز دریاچه ارومیه در طول دوره آماری مورد نظر، سیستم منابع آب حوزه آبریز مدل سازی شده و در گام بعدی تراز بدست آمده از مدل با تراز مشاهداتی کالیبره گردیده است. سپس با استفاده از سناریوهای حذف تغییر اقلیم و حذف مخازن سهم و میزان تأثیر پذیری هر یک از آنها در مقدار کاهش تراز دریاچه به خصوص در دهه اخیر مشخص می گردد.